Από την Μεγάλη Πέμπτη αρχίζουν οι Ακολουθίες των Παθών, δηλαδή ο Μυστικός Δείπνος, η Σταύρωση και η Ταφή. Η Μεγάλη Πέμπτη με τον Μυστικό Δείπνο είναι η σύνοψη των δύο επόμενων ημερών, γιατί σε αυτή γίνεται προκαταβολικά και μυστηριακά η Σταύρωση και η Ταφή του Χριστού, τα οποία επαναλαμβάνονται κάθε φορά που γίνεται Θεία Λειτουργία, όπου αναβιώνει το μυστήριο του Μυστικού Δείπνου.
Πράγματι ο Μυστικός δείπνος είναι ένας δείπνος μυστικός και γιατί έγινε αθόρυβα χωρίς επισημότητες και τυμπανοκρουσίες μεταξύ των μαθητών, οι οποίοι ήταν αρκετοί να εκπροσωπήσουν όλους τους ανθρώπους και να δημιουργηθεί για πρώτη φορά η χριστιανική κοινότητα, που θα εξελιχθεί στην εκκλησία του Θεού. Είναι όμως και μυστικιστικός, διότι παραδόθηκε το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας, το οποίο αποτελεί το πιο σημαντικό γεγονός σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας.
Ο Μυστικός δείπνος ξεκίνησε με τον Χριστό να πλένει τα πόδια των μαθητών σαν μια ένδειξη μεγάλης ταπείνωσης. Μετά άρχισαν να τρώνε τον άζυμο άρτο και τα πικρά χόρτα. Μπορούμε να φανταστούμε τη σκηνή, με τους μαθητές να τρώνε και τον Χριστό σιωπηλό να τους παρακολουθεί. Ο ίδιος, αυτός που έλεγε στην κατάσταση που βρισκόταν, δεν φέρεται να άγγιξε κάποιο από τα φαγητά. Το είχε πει εξάλλου από την αρχή:
«Λέγω γαρ υμίν ότι ουκέτι ου μη φάγω εξ΄αυτού έως ότου πληρωθεί εν τη βασιλεία του Θεού».
Η κατάλυση της νηστείας του λαδιού, δηλαδή το να μπορέσουμε να καταναλώσουμε λάδι την Μεγάλη Πέμπτη, συνδέεται με το γεγονός ότι του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας από τον Χριστό. Ανήμερα της Μεγάλης Πέμπτης, γίνεται ο Μυστικός Δείπνος, όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Ιησούς κοινωνεί τους μαθητές του δίνοντάς τους από ένα κομμάτι ψωμί που συμβολίζει το σώμα Του και κρασί που συμβολίζει το αίμα Του.
Ο Ιησούς Χριστός, αφού ευχαρίστησε, έκοψε τον άρτο σε τεμάχια και τον μοίρασε στους μαθητές, λέγοντας τους συστατικούς λόγους του μυστηρίου:
«Λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου».
Και αφού ευχαρίστησε, πήρε το ποτήρι και είπε:
«τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης ὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν».
Σύμφωνα με τις Γραφές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί, με το μαρτύριό Του να κρατάει πάνω στον σταυρό έξι ώρες.
Μετά το πέρας των 12 Ευαγγελίων, στις εκκλησίες ο κόσμος συγκεντρώνει τα λουλούδια προκειμένου να ξεκινήσει το στόλισμα του επιταφίου, το οποίο θα υποδεχτεί το σώμα του Χριστού την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί.
Ανήμερα της Μεγάλης Πέμπτης πολλοί πιστοί κοινωνούν εις ανάμνηση τις Θείας Ευχαριστίας του Χριστού γεγονός που επιτρέπεται και την κατάλυση της αυστηρής νηστείας χωρίς λάδι μόνο για εκείνη τη μέρα. Σημειωτέον, η Μεγάλη Πέμπτη βρίθει εθίμων και παραδόσεων καθώς εκείνη τη μέρα βάφουμε τα κόκκινα αυγά και ζυμώνουμε τα πασχαλινά τσουρέκια και τα κουλουράκια της Λαμπρής.
Το βράδυ ψάλλονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια και στην εκκλησία περιφέρεται ο Σταυρός με τον Ιησού. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο,
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη,
ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.
Αφού τελειώσουν τα 12 Ευαγγέλια, στολίζεται ο Επιτάφιος έτσι ώστε το πρωί της επόμενης μέρας να είναι έτοιμος να δεχθεί το σώμα του Χριστού κατά την Αποκαθήλωση.
